Ayıp deyip geçmeyin, çocuğunuzla konuşun!

Çocuklarla cinselliği konuşmak, cinsellikle bağlantılı ben nasıl dünyaya geldim? neden benim pipim yok? gibi soruları yanıtlamak ebeveynlerin en zor sınavlarından birisidir.

Bazen hata yapmaktan korkulduğu, çoğu zaman da nasıl yanıtlanacağı veya ne tür bir dil kullanılacağı kestirilemediği için ebeveynler bu sınava ya girmezler yada çoğu soruyu boş bırakırlar. ‘’Ayıp” deyip geçilen, “Büyüyünce öğrenirsin.” diye ertelenen cevabı veril(e)meyen soruların peşinden koşan çocuk ise merak ettiği konulardaki yanıtları arkadaş çevresi ve sosyal medyadan çoğu zaman çarpık bir şekilde öğrenir. VM Medical Park Samsun Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği’nden Uzm. Dr. Serkan Süren şunları anlattı.

Aslına bakılırsa ebeveynlerin tedirginliği, çocukların cinsellikle ilgili sorularına muhatap kalmanın öncesinde, çocukların cinsel organlarını farkedip kendilerine dokunmaktan, cinsel organları ile oynamaktan zevk almayı keşfetme davranışlarına tanık olmayla başlar. 

Bir çok anne – baba çocuğun cinselliği çağrıştıran davranışları ile karşılaştığında ne yapacağını bilememekte ve bu davranışları  yetişkin cinselliği ile karıştırmaktadır. Oysa ki çocuk cinselliği yetişkin cinselliğinden tamamen farklıdır. Kendi bedenlerinin sahip olduğu özellikleri tanımaya yönelik bu davranışlar, yetişkin hayattaki cinselliğin karşılığı olmayıp çocuğun gelişiminde normal bir süreç olarak değerlendirilir. Kendilerini keşfetme sürecinde, ebeveynlerinin yardımına cesaretlendirmesine ihtiyaç duyan çocukların merakını kırmamak ve bu davranışları panikle karşılamamak önemlidir. 

Çocuklar genellikle üç yaşından itibaren cinsel konularla ilgilenmeye başlar ve soru sorarlar. Kız ve erkek çocukların birbirlerinin bedenlerinin farklı olduğunu fark etmesi, ilk soruların temelini oluşturur. 3-5 yaş aralığındaki çocuklar kendi bedenlerini keşfetmiş çocuklardır. Var olan keşfetme istekleri, diğer kişilerin bedenlerine yönelir (kim neye sahiptir, neye sahip değildir). Kendi cinsel organlarının, karşı cinsin cinsel organından farklı olduğu fark ederler. “Benim neden pipim/penisim yok?”, “Onda ne var?”, “Onunki neden farklı”  gibi sorular sorarak ve doktorculuk, bebekleri inceleme gibi oyunlar oynayarak  meraklarını gidermeye çalışırlar. Bu yaş aralığındaki çocuklar büyüsel düşünmeye eğilimlidirler, yani bilinmeyeni açıklamak için kendi kendilerine hikayeler uydurabilir. Tam da bu yüzden sordukları soruları dikkatlice dinlemek ve gerçekçi yanıtlar vermek önem taşır. 

Çocuğun üç yaş öncesi cinsel organını keşfetme davranışlarına ve üç yaş sonrası cinsellikle ilgili sorular sormasına ebeveynlerin vereceği tepkilerin çocuğun yetişkin hayattaki cinsel davranışlarına büyük oranda etkiler. 

Davranışları ayıplama,utandırma susturma yerine normal gelişimin bir parçası olduğunu bilmek; soruları geçiştirmeye çalışma yerine gelişim dönemine uygun bilgilendirmede bulunmak ebeveynlerin temel sorumluluğudur.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Cinsel Bölgeye Yönelik Davranışlara Ebeveyn Tepkileri:

Çocuğun üç yaş öncesi cinsel organını keşfetme davranışları tedirginlikle karşılanmamalı , normal gelişimin bir parçası olduğu bilinmelidir.

“Ellersen kötü olur, çürür, kopar” gibi tehditkar söylemlerle korkutmalar çocuğunuzun davranışı önlemek yerine gizli kapaklı devam etmesine ve birtakım kaygı problemlerine neden olabilir.   

Cinsel Bölgeye Yönelik Sorulara Ebeveyn Tepkileri:

Konuşmak için doğru zaman çocuğumuzun bize soru sormaya başladığı zamandır. Öncesinde konuşmanız gerekmez.

Sordukları sorulara basit yanıtlar ararlar. Çocuklarla cinsellikle ile ilgili konuşurken ayrıntı bilgiden kaçınılmalı, merakını artıracak şekilde uzatmalar yapılmamalı ve sorduğundan daha fazlasına cevap vermeye çalışılmamalıdır. Bunaltıcı ısrarla devam eden sorulara aşırı tepki verilmemeli, hemen bir yargıya varılmamalı, . Bunun yerine ‘dinlemeye hevesli olunup, konuşmakta acele edilmemelidir.

Cinsellikle İlgili Ebeveyne Düşen Bilgilendirmenin İçeriği

Çocuklara okul öncesi dönemde verilecek olan cinsellik eğitimi; kendi fizyolojisini tanıtmak, bedensel sınırları anlatmak, karşı cinsteki arkadaşından ne açıdan farklı olduğunu aktarabilmek, iyi ve kötü dokunuşu ayırt edebilmesini öğretmektir.

Yakın akrabalar, komşular, tanımadığınız yabancılar çocuğunuzu sevmek, dokunmak isteyebilirler. Bu durumda çocuğunuz istemiyorsa, hayır diyebilir. Hayır demeyi öğretin. Hayır dediği zaman da "Aa ne ayıp amca/teyze sevsin seni" demeyin.

İyi Ve Kötü Dokunuşun Farkını Öğretin: İyi dokunuş; kendimizi güvende hissettiren, en yakınlarımızın bize dokunuş şeklidir. Kötü dokunuş ise bize kendimizi kötü hissettiren kendimizi üzgün, kafası karışık, korkmuş hissettiren dokunuşlardır. "Biri sana dokunduğunda kötü hissedersen lütfen bana söyle" deyin.

Ayrıca;

Bikini bölgesinin (genital bölgenin) mahrem olduğu, bu “özel bölgelere anne-baba veya doktor dışındaki kişilerin dokunmaması gerektiği…

Arkadaşının ve kendisinin cinsel organının kendilerine özel olduğunu, sadece doktorunun ve acıdığında anne – babanın dokunabileceğini…

Kısacası; bedeninin özel ve kendisine ait olduğunu, herhangi birisinin kendisine istemediği şekilde dokunduğunda veya kendisinin başkalarına dokunması istenildiğinde “hayır” demeyi… 

ÖĞRETİN…