Tüm dünya COVID-19 pandemisiyle mücadele etmeye devam ederken, ilk bakışta hassas bir konu gibi görünebilecek şeyler hakkında yazdığım için beni affedin. Ancak bu global gelişmeler karşısında, bana beklenmedik bir şey olursa, geride bıraktığım kişiler dijital mirasımla uğraşırken daha az stresli olacak.
Pek çok yerde dijital ayak izimiz var
Dijital ayak izimizi; finansal hesaplar, aile fotoğrafları, müzik koleksiyonları, sosyal medya ve e-posta hesaplarını içerebilir, ancak bunlarla sınırlı değildir. Örneğin Google; e-posta, fotoğraf ve bulut depolama alanı sağlarken, Spotify favori çalma listelerinizi saklıyor olabilir.
Benim durumumda olduğu gibi, önemli belgeleri ve aile fotoğraflarını bulutta saklıyorsanız: hayatınızı kaybettiğinizde, bu dosyalara başkalarının erişmesi ve muhtemelen bunları yönetmesi gerekebilir. En önemli hususlardan biri, sosyal medya profillerinizin anılaştırılmasını veya silinmesini isteyip istemediğinizdir veya bu kararı siz öldükten sonra başkalarına bırakmanızdır.
Dijital varlıkların sorumluluğunu birine yönlendirin
Vasiyette, mülk, finans ve varlıklara bakacak ve bunları isteklerinize göre dağıtacak güvenilir birini atamak yaygın bir uygulamadır. Bugünün dünyası, dijital varlıkların sorumluluğunu almak ve işlemek yani hesapları-profilleri silmek, dönüştürmek, indirmek ve yönetmek için bir dijital yürütücüye de ihtiyacınız olabileceği anlamına gelir. Önemli finansal varlıkları listelediğiniz gibi, dijital varlıkları ve bunların her biri için özel talimatlarınızın ne olduğunu listelemek isteyebilirsiniz, böylece geride bıraktığınız insanlar arasında karışıklık veya anlaşmazlık olmaz. Şimdilik, tüm devletler veya ülkeler dijital yürütücülerin yasal statüsünü tanımıyor, ancak merhumun kesin isteklerini gösterdiği için yasaların izin verdiği yerlerde yakınları tarafından saygı duyulacağı umuluyor.
Sosyal medya platformları nasıl yaklaşıyor, ne talep ediyor?
Birisinin vefat ettiğini bildirirken çoğu servis sağlayıcı; vekaletname, doğum belgesi, vasiyetname veya miras mektubu gibi ortak belgeler istemektedir. Ölüm belgesi gibi ölümü doğrulayan resmi belgelerin de sunulması gerekecektir. Popüler hizmetlerden bazılarının konuya yaklaşımını ise altta sıralamaya çalıştım:
Facebook, bir mirasçı atamanıza izin verir ve atanan kişiye hesabı anma ve son bir mesaj gönderme yetkisi verir. Mirasçı ayrıca istenmeyen anma mesajlarını silebilir, etiketleri kaldırabilir, arkadaşlık isteklerine cevap verebilir, hesap silme talebinde bulunabilir. Facebook'ta mirasçı işaretlemek için “Facebook'ta hesabıma nasıl hesap vârisi eklerim veya hesap vârisimi nasıl değiştirir ya da kaldırırım?“ kısmını inceleyebilir, yönergeleri takip edebilirsiniz. Başka bir seçenek, hesabın silinmesini istemektir. Ancak unutmayın, silme işlemi bir kez yapıldığında geri alınamaz.
Garip ama Facebook'un sahip olduğu Instagram, bir mirasçı atamanıza izin vermiyor. Hesap, doldurulması gereken farklı online formlarla anılaştırılabilir ve silinebilir. Bu formlar ölüm belgesi gibi ölüm kanıtı sağlayan belgeleri içermelidir. Hesabın silinmesi isteniyorsa, bu işlem yakınlığını ve yetkilerini kanıtlayabilecek en yakın aile üyesi tarafından yapılmalıdır.
Google farklı bir yaklaşım benimsiyor ve bir “Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi“ kullanıyor. Kullanıcılar hesaplarına belirlenen süre boyunca giriş yapmazsa önceden kayıtlı bir telefon numarası ve e-posta adresine 1 ay öncesinden bildirim gönderiliyor. Etkin olmadan bekleme süresi 3, 6, 12 veya 18 ay olarak ayarlanabiliyor. Bir sonraki adım, hareketsizlik süresine ulaşıldıktan sonra yanıt veremediyseniz kime bildirim gönderileceğini seçmek ve hangi veri ve hizmetlere erişebileceklerine karar vermektir; liste uzun. Belirlenen kişi e-posta ile bilgilendirilecek ve kimliği önceden tanımlanmış bir telefon numarası aracılığıyla çok faktörlü kimlik doğrulaması kullanılarak doğrulanacaktır. Daha sonra bu kişi, seçilen verilerin bir kopyasını indirebilecek. Son adım, YouTube videoları gibi halka açık içerikleri bulunan hesapların silinip silinmeyeceğine karar vermektir. Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi birçok seçenek sunuyor. Bunlar, bu araştırmamda tanık olduğum en kapsamlı olan seçenektir.
LinkedIn bir hesabı silmek için, onu raporlayarak Instagram'ınkine benzer belgelenmiş kanıtlar sunmanızı ister.
Twitter, hesabı devre dışı bırakmak için bir forma yönlendiriyor.
Snapchat, sadece bir form aracılığıyla hesap silme imkanı sunuyor.
ESET’in konuyla ilgili ayrıntılı makalesi ise bu linkte:
https://www.eset.com/tr/blog/dijital-mirasinizi-nasil-hazirlar-ve-korursunuz/