Sessiz Tehlike Hipertansiyona Dikkat !

Hipertansiyonun Tanımı
Hipertansiyon, halk arasında yüksek tansiyon olarak bilinen, kan basıncının normalden kalıcı olarak yüksek olması durumudur. Genellikle büyük tansiyonun (sistolik) 140 mmHg’nin, küçük tansiyonun (diyastolik) 90 mmHg’nin üzerinde olması hipertansiyon varlığını gösterir. Bu durum geçici değil, süreklilik gösteriyorsa ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilir.
Neden Önemli Bir Halk Sağlığı Sorunu?
Dünya genelinde her üç yetişkinden biri hipertansiyon hastasıdır; ülkemizde de durum benzerdir. Her yıl milyonlarca insan, yüksek tansiyonun yol açtığı kalp krizi ve felç gibi nedenlerle hayatını kaybetmektedir. Bu yüzden hipertansiyon ciddi bir halk sağlığı sorunudur.
Sessiz İlerleyişi ve Organlara Zararı
Hipertansiyonun tehlikelerinden biri de “sessiz” ilerlemesidir. Çoğu kişi yıllarca tansiyonunun yüksek olduğunu fark etmez, çünkü genellikle belirti vermez; ancak bu süre boyunca yüksek kan basıncı damarlara zarar verir. Tedavi edilmezse hipertansiyon yıllar içinde kalp, beyin, böbrekler ve gözler gibi organlara kalıcı hasar verebilir. Bu sinsi seyri nedeniyle hipertansiyona halk arasında “sessiz katil” denmektedir.
Toplumdaki Yanlış İnanışlar
Hipertansiyonla ilgili toplumda bazı yanlış inanışlar vardır. Örneğin, çoğu kişi yüksek tansiyonun sadece yaşlılarda görüldüğünü düşünür. Oysa gençlerde, hatta çocuklarda bile hipertansiyon görülebilir. Bir diğer yaygın yanlış kanı ise “Belirti yoksa sorun yoktur” düşüncesidir. Ancak hipertansiyon çoğu zaman belirti vermeden seyreder; kişi fark etmese de vücuda zarar verebilir. Baş ağrısı veya burun kanaması olmaması tansiyonun normal olduğu anlamına gelmez. Bu nedenle belirtiye güvenmek yerine tansiyonumuzu belirli aralıklarla ölçtürmek gerekir.
Tansiyon Ölçümü: Nasıl ve Ne Sıklıkta?
Tansiyonumuzu belli aralıklarla ölçtürmek veya evde kendimizin ölçmesini öğrenmek, hipertansiyonu erken yakalamanın en iyi yoludur. Eğer değerleriniz normalse yılda en az bir kez tansiyonunuzu kontrol ettirin. Ailenizde yüksek tansiyon hikâyesi varsa veya risk faktörleriniz bulunuyorsa daha sık ölçüm yaptırın. Hipertansiyon hastasıysanız doktorunuzun önerdiği sıklıkta — genellikle evde düzenli olarak — tansiyonunuzu takip edin.
Tansiyonun doğru ölçülmesi de çok önemlidir. Ölçmeden önce en az 5 dakika sakin oturup dinlenin. Ölçüm sırasında dik pozisyonda oturun; ayaklar yere basık, kol kalp hizasında olsun ve manşon kolunuza uygun boyutta olsun. Ölçüm yaparken konuşmayın ve kıpırdamayın, aksi halde değerler hatalı çıkabilir. Ayrıca kahve, çay, sigara veya egzersiz sonrası hemen ölçmeyin; bunlar tansiyonu geçici olarak yükseltebilir. Eğer tek bir ölçümde tansiyonunuz yüksek çıktıysa, biraz dinlendikten sonra yeniden ölçün ve ortalamaya bakın.
Hipertansiyondan Korunma: Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, hipertansiyondan korunmada ve tedavisinde çok önemlidir. Bu değişikliklerin başında tuz tüketiminin azaltılması gelir. Aşırı tuz, vücutta su tutarak kan basıncını yükselttiği için yemeklere eklenen tuzu kısmanız ve salamura, paketli gıdalar gibi tuzlu yiyeceklerden kaçınmanız gerekir. Bunun yerine sebze ve meyvelerden zengin, dengeli bir beslenme tarzı benimseyin.
Düzenli fiziksel aktivite de kan basıncını düşürmeye yardımcı olur. Haftada en az birkaç gün 30 dakikalık tempolu yürüyüş gibi egzersizler yapmaya çalışın. Fazla kilonuz varsa kilo vermeye gayret edin; kilo kaybı tansiyon değerlerini iyileştirir. Ayrıca stresten uzak durmaya veya stresle başa çıkma yöntemlerini (meditasyon, nefes egzersizleri gibi) uygulamaya özen gösterin, çünkü stres tansiyonu yükseltebilir. Son olarak sigara kullanmayın ve aşırı alkol tüketiminden kaçının; bunlar da tansiyon kontrolü ve genel kalp sağlığı için önemlidir.
İlaç Tedavisine Uyumun Önemi
Eğer doktorunuz tansiyon için ilaç verdiyse, bunu her gün düzenli almanız hayati önem taşır. Bazı hastalar tansiyonları düzelince ilacı bırakmaya yeltenir; bu çok tehlikelidir. İlacı kesmek tansiyonun tekrar yükselmesine ve felç, kalp krizi gibi risklerin artmasına yol açar. Bu yüzden kendinizi iyi hissetseniz bile doktorunuz onay vermedikçe ilacı bırakmayın. Olası yan etkiler konusunda endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşun.
Çocuklarda Hipertansiyon
Çocuklardaki yüksek tansiyon nadir olsa da önemlidir ve genellikle altta yatan bir neden (böbrek hastalığı, damarsal bozukluk veya hormonal bir problem gibi) bulunur. Son yıllarda çocukluk çağı obezitesinin artmasıyla hipertansiyon vakaları da yaygınlaşmaya başlamıştır. Aşırı kilolu veya ailesinde hipertansiyon öyküsü olan çocukların, tansiyonlarını belli aralıklarla ölçtürmeleri önerilir. Çocuklukta yüksek tansiyon saptanırsa, altta yatan nedene yönelik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile ileride ortaya çıkabilecek ciddi sorunlar önlenebilir.
Gebelikte Hipertansiyon ve Riskleri
Gebelikte görülen hipertansiyon (gestasyonel hipertansiyon veya preeklampsi) hem anne hem bebek için ciddi riskler taşır. Anne adayında organ hasarına ve hatta nöbet geçirmeye yol açabilir; bebekte ise büyüme geriliği ve erken doğum riski artar. Bu yüzden hamilelik süresince tansiyon kontrolleri mutlaka yapılmalı, tansiyon yüksek saptanırsa doktor önerilerine harfiyen uyulmalıdır. Gerektiğinde gebelikte kullanılabilecek ilaçlarla tedavi planlanır veya erken doğum gibi önlemlerle anne ve bebek sağlığı korunur. Ayrıca gebelikte hipertansiyon geçiren kadınların doğum sonrasında da düzenli tansiyon ölçtürmeleri önerilir; çünkü bu kişilerde ileride hipertansiyon gelişme riski yüksektir.